زرتشت

 هر کس باید بیاندیشد که کیست ؟ از کجا آمده است و برای چه در این جهان زندگی میکند ؟ زرتشت

/Zoroaster/

نیکی و سود خویش را در زیان دیگران مخواه.زرتشت

/اشو زرتشت/

آنچه را می شنوید به عقل سلیم و منش پاک و روشن بسنجید و آنگاه بپذیرید.زرتشت

حضرت زرتشت (ع)

در آیین زرتشتی از اهورامزدا به‌عنوان خالق آسمان‌ها، موجودات و جهانیان یاد شده است. 

اگر نگاهی به تاریخ کشورمان داشته باشیم، نام آیین «زرتشت» را به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین و برجسته‌ترین ادیان الهی  می‌بینیم که در کشور تبلیغ می‌شده است. در این آیین، زرتشت خود را به‌عنوان پیامبری مبعوث‌ از سوی «اهورامزدا» معرفی می‌کند. زرتشت پیامبری یکتاپرست است که از میان خدایان متعدد آریاییان آن دوران، تنها یک خداوندگار را که سرور و برتر از بقیه است، برمی‌گزیند و آن خدا را «اهورامزدا» خطاب می‌کند. 

با توجه به آموزه‌های زرتشت، اهورامزدا خدایی حکیم و برتر است؛ خالق آسمان‌ها و زمین که بسیار مهربان است و ضمن سلطه بر اسرار آشکار و نهان، تک تک موجودات حاضر در این دنیا را آفریده است. طبق آموزه‌های زرتشت، اهورامزدا خالق تمام زیبایی‌ها و خوبی‌ها است که در برابر او، اهریمن یا «مینویا» قرار می‌گیرد که آفریننده‌ تمام زشتی‌ها و پلشتی‌ها است

آموزه‌های زرشتی، اهورامزدا را والاترین مقام‌ جهان هستی معرفی می‌کند. خداوندگاری بی‌مانند و آفریننده همه‌چیز که در بالاترین نقطه‌ از جهان هستی ساکن است.

معنی اصلی اهورامزدا، «سرورِ دانا» است

بر اساس اعتقادات و آموزه‌های زرتشت، اهورامزدا که سرلوحه‌ خوبی‌ها و پاکی‌ها است، از آغاز دنیا، درگیر یک نبرد عظیم با «اهریمن» بوده است؛ که در آیین زرتشت آن را با نام‌هایی مثل «انگره مینو» و «روح ویرانگر» هم می‌شناسند. اهورامزدا و اهریمن دو روح هم‌زاد هستند؛ با این حال، اهریمن یک موجودیت به‌خصوص است که پس از سقوط از جایگاه پیشین خود، حالا به تقابل با اهورامزدا برخاسته و در نقطه‌ مقابل یگانه ایزد زرتشتیان قرار گرفته است. 

در جمع بندی اوصاف اهورامزدا بنا بر آنچه در گاهان (گاتاها) آمده چنین می توان گفت، اهورا مزدا سپنته مینیو یعنی مقدس‌ترین روان و خالق همه چیز است. وی همچنین وهومنه یعنی منش و اندیشه نیک و اشه و هبشته یعنی بهترین حقیقت دادگری است. وی خشتبره ویریه یعنی شهریاری و پادشاهی که باید انتخاب و برگزیده شود. سپنته آرمیتی است یعنی پارسایی مقدس. هورزتات جامعیت و رسایی و امرتات جاودانگی و بی مرگی است (آسموسن، ج پ، ص 106) اشه یعنی راستی و درستی و قانون ایزدی و پاکی است و 108 بار در گاتاها تکرار شده است کلمه «اشو» نیز از همین ریشه است. و هومنه مرکب از «وهو» و «منه» به معنی خوب منش می باشد. کلمه خوب فارسی و «وهو» اوستایی یکی است. منش با «منه» اوستایی نیز از یک ریشه است. و هو منه را به نیک نهاد و یا پاک سرشت می توان ترجمه کرد. و هومنه و یا «وهیشتومنه» هر دو دارای یک معنی است و تقریباً 130 بار در گاتاها تکرار شده است. خشتره یعنی کشور و توانایی و خسروی، کلمه شهر و شهریاری هر دو از خشتر اوستایی است. آرمئتی به معنای بردباری و فروتنی و مهر و اخلاص است. هوورتات یعنی رسایی و سلامت و عافیت. «أ» در امرتات از ادات نفی است و مرتات به معنای مرگ است و در مجموع به معنای بی مرگی و جاودانی است. این کلمات را به ترتیب اردیبهشت، بهمن، شهریور، سپندارمز، خرداد و مرداد می گوییم. نزد زرتشتیان این شش کلمه علاوه بر اسم ماهها اسم شش روز از سی روز ماه دهم هست. این کلمات گاهی از مجردات است و صفات اهورامزدا است و گاهی یک فرشته مخصوص است. مثل ملائکه در تورات، بطوریکه تفکیک این دو از هم بسیار مشکل است و ترجمه گاتاها را مشکل ساخته است. مثلاً در یسنا 47 قطعه اول برخی از آنها را باید به عنوان مجردات ترجمه کرد و برخی دیگر را باید نام فرشتگان دانست. مثلاً نسبت به خرد مقدس (سپنته مینیو) و قانون ایزدی(اشه) نیک اندیشیدن و نیک گفتن و نیکی به جای آوردن اهورا توسط خشتره و آرمینتی به ما رسایی (هوروتات) و جاودانی (امرتات) بخشد.» (گاتاها، ص 84)

در مجموع می توان گفت در گاتاهای زرتشت، اهورامزدا خدای واحد و آفریدگار دانا و توانایی است که با نیروها و جلوه‌های ششگانه خود یعنی وهومنه، اشد وهشته، خشتره وفرته، سنپته آرمیتی، هوروتات و امرتات این جهان را می آفریند و نظام و آیین خویش راا در آن برقرار می سازد و کسانی را که جانب راستی و آیین بهین او را اختیار کرده اند، به پیکار با دروغ و پلیدی می گمارد، و زرتشت را رسالت می دهد تا مردم را به راستی و درستی و به سوی ملکوت بی زوال فردایی رهبری کند.

در بینش زرتشت، انسان موجودی بی اختیار نیست که سرنوشتش را از پیش برایش تعیین کرده باشند و خودش در آن نقشی نداشته باشد. اهورامزدا انسان را موجودی آزاد آفریده وبه او نیروی انتخاب داده تا بتواند راه زندگی خود را با ارادهً خویش برگزیند و به خواست خود، خوشبختی و یا برعکس رنج، سختی و بدبختی را در زندگی احساس کند. زرتشت آفریده شدن جهان هستی را بی‌هدف واتفاقی نمی‌داند بلکه والاترین هدف آن را گسترش راستی وهنجار درست در زندگی انسان می‌داند چنانکه ساختار هستی ازآغاز تا انجام بر راستی بنیان شده است.

حضرت زرتشت (ع)

این واژه در گات‌ها به دو صورت مفرد و جمع آمده است. زرتشت در گات‌ها چندین بار خود را در صیغة مفرد، سوشیانت یعنی رهاننده یا نجات‌دهنده نامیده است؛ از جمله می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد: اشتودگات، یسنا 45 قطعه11، وهیشتواشت گات، یسنا 53 قطعه2؛ سپنتمدگات، یسنا 48 قطعه 6. در این قطعه می‌گوید:

کی خواهم دریافت [=دانست] ای مزدا و ای اشاکه شما نسبت به کسی که در پی تباه کردن من است، توانا و زبردستید؛ آن‌چه پاداش نیک نهاد است، باید به خوبی از آن اطلاع یابم؛ از این روی، رهاننده (سوشیانت) را آرزوی آن است که از قسمت خویش باخبر باشد.

چنان که در یسنا 53 قطعه 2 می‌گوید:

گی شتاسب هوادار زرتشت اسپیتمان ] بوده] و راه راست دینی را برگزیده‌اند که اهورامزدا به رهاننده (سوشیانت) فرو فرستاده است.

این واژه در سه مورد نیز به صورت جمع آمده است: در یسنا 34 قطعه 13 می‌گوید:

ای اهورامزدا ! آن راه منش نیک که به من نمودی، همان راه آموزش رهانندگان (سوشیانتها) است.

در یسنا 46 قطعه 3 می‌گوید:

ای مزدا ! کی سپیده دم آن روز فرا خواهد رسید که با آموزش‌های فزایش‌بخش خردمندانه رهانندگان، خیر و نیکی به نگاهداری جهان بدرخشد؟

در یسنا 48 قطعه 12 می‌گوید:

ای مزدا ! چنین خواهند بود رهانندگان سرزمین‌ها که با منش نیک، خویشکاری می‌ورزند و کردارشان بر پایة خیر و نیکی، و آموزش‌های تو است. به راستی آنان به درهم شکستن خشم برگماشته شده‌اند.

در اوستا سِئوشیانت (Saoshyant) آمده و در پهلوی به اشکال گوناگونی چون: سوشیانت، سوشیانس، سوشانس، سوشیوس یا سیوشوس آمده‌است